Giữa những ngày hè oi bức, nhiều người vẫn duy trì thói quen chơi thể thao ngoài trời như chạy bộ, bóng đá, pickleball, tennis… bất chấp nền nhiệt vượt ngưỡng 40°C và chỉ số UV ở mức cực kỳ nguy hiểm. Mặc dù rèn luyện thể chất là điều tích cực, song theo các chuyên gia y tế, việc vận động trong thời tiết khắc nghiệt nếu không có sự chuẩn bị kỹ càng có thể gây hại nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng.
Nguy cơ sốc nhiệt và những hệ lụy đáng lo
Trao đổi với chúng tôi, bác sĩ Phạm Văn Minh – chuyên gia thể thao từng công tác tại ĐTQG và U23 Việt Nam – nhấn mạnh rằng nắng nóng đang đặt người chơi thể thao phong trào trước nhiều rủi ro, trong đó nguy hiểm nhất là sốc nhiệt.
“Khi cơ thể tăng nhiệt đột ngột vượt quá 40°C mà không kịp tản nhiệt, người chơi có thể bị sốc nhiệt với các biểu hiện như hoa mắt, chóng mặt, tim đập nhanh, da khô đỏ, lú lẫn hoặc thậm chí bất tỉnh”, bác sĩ Minh cảnh báo.
Ngoài ra, việc đổ mồ hôi quá nhiều gây mất nước và rối loạn điện giải – dẫn đến chuột rút, tụt huyết áp, loạn nhịp tim, trống ngực. Tình trạng mệt mỏi nhanh chóng dưới cái nóng gay gắt cũng khiến nguy cơ chấn thương cơ – khớp như bong gân, căng cơ, trượt ngã gia tăng đáng kể. Đặc biệt, chỉ số UV cực cao (11+) có thể gây bỏng nắng, tổn thương giác mạc, thậm chí tăng nguy cơ ung thư da nếu không có biện pháp bảo vệ.
Đừng “cố gắng” chịu đựng nắng nóng – Cơ thể không phải siêu nhân
Bác sĩ Minh khẳng định: “Nhiều người nghĩ rằng có thể dần thích nghi với nhiệt độ cao, nhưng thực tế, khi thời tiết lên tới 40°C, cơ thể không còn khả năng tản nhiệt hiệu quả qua mồ hôi. Không khí quá nóng và ẩm khiến tim phải hoạt động nhiều hơn, máu dồn về da thay vì nuôi dưỡng cơ và não, rất dễ dẫn đến choáng váng, ngất xỉu trên sân”.
Chỉ sau 30–60 phút vận động mạnh ngoài trời, cơ thể có thể mất từ 1 đến 2 lít nước, kéo theo thiếu hụt natri, kali. Nếu không bù điện giải đúng cách, người chơi dễ mệt mỏi, tụt huyết áp, thậm chí mất ý thức.
Vì vậy, trong những ngày nắng nóng, nếu buộc phải tập luyện hoặc thi đấu ngoài trời, cần có sự chuẩn bị kỹ về thể lực, tâm lý, hỗ trợ y tế và tính toán hợp lý về khối lượng vận động, thời gian nghỉ ngơi. Nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường, cần kiểm tra y tế ngay và sẵn sàng dừng buổi tập để bảo đảm an toàn.
Khung giờ an toàn và những lưu ý cần thiết
Bác sĩ Minh khuyến cáo người chơi nên lựa chọn thời điểm tập luyện phù hợp để giảm thiểu rủi ro:
-
Sáng sớm (5h30 – 7h30): Là khung giờ tương đối an toàn nếu có bóng râm và gió mát. Tuy nhiên, trong những ngày nắng kéo dài, từ 6h30 trở đi nhiệt độ đã có thể vượt quá 32°C, tiềm ẩn nguy cơ mất nước sớm, tăng nhịp tim do cơ thể chưa tỉnh táo sau khi ngủ dậy.
-
Đầu giờ chiều (12h – 15h): Tuyệt đối không nên tập luyện ngoài trời trong thời gian này vì nguy cơ đột quỵ, tử vong rất cao.
-
Khuyến nghị chung: Tập ngoài trời trước 6h30 sáng hoặc sau 18h30 tối, ưu tiên môi trường trong nhà có quạt hoặc điều hòa nhẹ. Mặc đồ sáng màu, thoáng mát, thấm hút mồ hôi; luôn mang theo nước và viên bù điện giải. Ngay khi có dấu hiệu chóng mặt, tim đập nhanh, da nóng đỏ khô – phải ngừng tập ngay lập tức. Người cao tuổi hoặc có bệnh nền nên tránh hoàn toàn việc chơi thể thao ngoài trời vào giờ nắng.
Phân biệt mệt thông thường và mệt do sốc nhiệt
Một trong những sai lầm phổ biến là nhầm lẫn giữa mệt do vận động và mệt do sốc nhiệt. Bác sĩ Minh phân tích:
-
Mệt thông thường: Cơ bắp ê ẩm, hơi hụt hơi, đổ mồ hôi đều và phục hồi nhanh sau nghỉ.
-
Mệt do sốc nhiệt: Da nóng khô, tim đập nhanh, chóng mặt, rối loạn nhịp tim, lú lẫn, không cải thiện sau khi nghỉ – có thể chuyển sang ngất nếu không được xử lý kịp thời.
Sai lầm “ch.ế.t người” của dân chơi thể thao phong trào
Theo bác sĩ Minh, nhiều người vẫn duy trì những thói quen tập luyện sai lầm như:
-
Bắt chước giáo án vận động viên chuyên nghiệp
-
Tập quá sức, không nghỉ phục hồi
-
Bỏ qua khởi động, tập khi đang mệt, thiếu ngủ hoặc sau khi uống rượu
-
Tự ý dùng thực phẩm chức năng không qua tư vấn y tế
Đặc biệt, việc cố gắng tập khi đang chấn thương dễ dẫn đến các tổn thương mạn tính, viêm khớp kéo dài, đứt dây chằng.
Lời khuyên của bác sĩ:
-
Hiểu rõ giới hạn bản thân – không nên dùng giáo án chuyên nghiệp làm chuẩn.
-
Lắng nghe cơ thể – đau là tín hiệu cần nghỉ, không nên cố gắng vượt qua.
-
Tập thông minh thay vì tập cật lực.
-
Không chạy theo trào lưu dinh dưỡng nếu chưa hiểu rõ.
-
Chơi để khỏe, không phải để ganh đua.
